Blog
Kamica pęcherzyka żółciowego
Czym jest pęcherzyk żółciowy i jakie spełnia funkcje.
Pęcherzyk żółciowy jest tworem gruszkowatym o długości około 10 cm i pojemności do 100 ml. w jego budowie wyróżniamy dno, trzon i szyję, która przechodzi w przewód pęcherzykowy. Pęcherzyk żółciowy położony jest na dolnej, trzewnej stronie wątroby i wystaje poza brzeg wątroby dnem na około 1-2 cm sąsiadując z przednią ścianą jamy brzusznej w okolicy łuku żebrowego. Od pęcherzyka żółciowego odchodzi przewód pęcherzykowy, który łączy się z przewodem żółciowym wspólnym. Może też on uchodzić do przewodu wątrobowego prawego. Przewód żółciowy wspólny powstaje w wyniku połączenia przewodu wątrobowego prawego i lewego i po dołączeniu się przewodu pęcherzykowego biegnie dalej w więzadle wątrobowym równolegle wraz z tętnicą wątrobową i żyłą wrotną uchodząc do dwunastnicy otoczony pasmem włókien mięśniowych tworzących zwieracz bańki wątrobowo – dwunastniczej, tzw. zwieracz Odiego.
Pęcherzyk żółciowy spełnia 2 ważne funkcje:
- magazynującą, w wyniku wchłaniania wody i elektrolitów przez błonę śluzową pęcherzyka z rozcieńczonej żółci wątrobowej powstaje zagęszczona żółć,
- trawienną, dzięki skurczom warstwy mięśniowej pobudzanej przez cholecystokininę i nerw błędny żółć uwalniana jest podczas posiłku z pęcherzyka do dwunastnicy.
Zaburzenia funkcjonowania woreczka żółciowego.
Żółć produkowana jest w wątrobie w ilości około 500-1200ml na dobę. Głównym składnikiem jest woda (97%). Pozostałe składniki to sole żółciowe (1-2%), fosfolipidy (1%),cholesterol, mucyna, bilirubina, elektrolity, witaminy, enzymy, lipidy. w wyniku zagęszczania żółci w pęcherzyku żółciowym dochodzi do około 10 krotnego zwiększenia się stężenia bilirubiny, cholesterolu i fosfolipidów, a stężenie jonów jest 2 krotnie większe niż w surowicy. Nadmierne wysycenie żółci pęcherzykowej cholesterolem i zmiana proporcji jej składników prowadzi do powstawania kamieni wewnątrz pęcherzyka pod wpływem zawartej w żółci proteiny. Wpływ na procesy wchłaniania przez błonę śluzową pęcherzyka żółciowego mają prostaglandyny (PGE 2), leukotrieny, wapń wewnątrzkomórkowy i tlenek azotu. Pod wpływem czynników zapalnych IL-1 i TNF- alfa dochodzi do zaburzeń wchłaniania żółci, co prowadzi do powstawania kamieni żółciowych. Wyróżniamy kamienie cholesterolowe, barwnikowe i mieszane.
Ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego powstaje na wskutek zakażenia bakteryjnego żółci i drażnienia jego ściany przez kamienie znajdujące się wewnątrz pęcherzyka. Niebakteryjne zapalenie pęcherzyka żółciowego powstaje na wskutek drażniącego działania soku trzustkowego, cholesterolu i kwasów żółciowych.
W niektórych przypadkach zdarza się, że w ścianie pęcherzyka żółciowego istnieją bakterie, ale żółć wskutek bakteriobójczego działania kwasów żółciowych jest jałowa. w takich przypadkach do ostrego zapalenia pęcherzyka żółciowego dochodzi na wskutek zastoju żółci w pęcherzyku lub uszkodzenia jego ściany. Zastój żółci spowodowany jest zaklinowaniem kamienia w szyi pęcherzyka lub w przewodzie pęcherzykowym. Tak więc, aby doszło do zapalenia pęcherzyka żółciowego niezbędne jest wystąpienie jednego lub dwóch czynników jednocześnie, czyli obecności kamieni w pęcherzyku i/lub zakażenia bakteryjnego żółci.
W niektórych przypadkach zdarza się, że w ścianie pęcherzyka żółciowego istnieją bakterie, ale żółć wskutek bakteriobójczego działania kwasów żółciowych jest jałowa. w takich przypadkach do ostrego zapalenia pęcherzyka żółciowego dochodzi na wskutek zastoju żółci w pęcherzyku lub uszkodzenia jego ściany. Zastój żółci spowodowany jest zaklinowaniem kamienia w szyi pęcherzyka lub w przewodzie pęcherzykowym. Tak więc, aby doszło do zapalenia pęcherzyka żółciowego niezbędne jest wystąpienie jednego lub dwóch czynników jednocześnie, czyli obecności kamieni w pęcherzyku i/lub zakażenia bakteryjnego żółci.
Obecność kamieni w pęcherzyku żółciowym spotykana jest 3 razy częściej u kobiet niż kobiet niż mężczyzn. Otyłość, liczne porody odchudzanie się, wiek powyżej 40 lat, przebyte operacje jelita krętego, wagotomia oraz czynniki genetyczne, to czynniki sprzyjające powstawaniu konkrementów w pęcherzyku żółciowym.
Ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego możemy podzielić na zapalenie z niedrożnością przewodu pęcherzykowego i zapalenie bez jego niedrożności. W następstwie niedrożności przewodu pęcherzykowego powstaje wodniak lub ropniak pęcherzyka żółciowego.
Diagnostyka i leczenie chorób woreczka żółciowego.
W rozpoznawaniu ostrego zapalenia pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych należy uwzględnić badanie fizykalne, badania obrazowe i laboratoryjne. Umiejętnie zebrany wywiad od pacjenta oraz badanie fizykalne sugerują podejrzenie wystąpienia ostrego zapalenia pęcherzyka żółciowego lub dróg żółciowych. W obrazie klinicznym występują następujące objawy: ból kolkowy pod prawym łukiem żebrowym, nudności lub wymioty, podwyższona temperatura ciała, może wystąpić świąd skóry, zażółcenie białkówek lub skóry, zmiana zabarwienia moczu, odbarwienie stolca, objaw Chełmońskiego, objaw Murphy’ego.
Najczęściej stosowanym badaniem obrazowym pozwalającym rozpoznać ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych jest ultrasonografia. Jej skuteczność diagnostyczna wynosi około 95% w przypadku kamicy pęcherzyka żółciowego oraz około 40% w przypadku kamicy przewodowej . Większą wartość diagnostyczną w rozpoznawaniu kamicy dróg żółciowych ma endoskopowa ultrasonografia (EUSG), której wyniki są porównywalne z wynikami endoskopowej cholangiopankreatografii wstecznej (ECPW) i ma podobną wartość diagnostyczną. Wykonywanie tomografii komputerowej celem diagnostyki dróg żółciowych stosuje się rzadziej, bowiem jest zbyt drogie, a ma podobną wartość diagnostyczną jak USG czy EUSG. Natomiast cholangiopankreatografia w opcji rezonansu magnetycznego jest badaniem porównywalnym dokładnością z ERCP, ale jako badanie nieinwazyjne jest bezpieczniejsze i coraz częściej zastępuje diagnostyczne ERCP.
dr n. med. Marek Rodzeń, Specjalista Chirurgi Ogólnej, Specjalista Chirurgii Onkologicznej, Certyfikowany Lekarz Medycyny Estetycznej
