Czym jest czerniak?

Czerniak jest najbardziej złośliwym nowotworem skóry u ludzi rasy białej. Wywodzi się z komórek zwanych melanocytami. Najczęściej rozwija się w skórze, ale zdarzają się przypadki, że zlokalizowany jest w błonie naczyniowej oka lub błonach śluzowych. W Polsce odnotowuje się około 2500 przypadków rocznie nowych zachorowań. Względny wskaźnik 5 – letniego przeżycia w Polsce szacuje się na około 65%. Główne czynniki powodujące zachorowanie na czerniaka to:
– nadmierna ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe (naturalne – słońce i sztuczne – solaria),
– przebyte oparzenia słoneczne,
– stałe drażnienie mechaniczne lub chemiczne skóry,
– inne nowotwory skóry w wywiadzie,
– immunosupresja,
– czynniki genetyczne (rodzinny zespół atypowych znamion FAMS),
– olbrzymie znamiona wrodzone.

czerniak

Podejrzenie czerniaka może nasuwać zmiany skórne, które powstały na nowo lub na podłożu znamienia barwnikowego, a także obecność swędzenia, krwawienia, zgrubienia lub powiększenia się zmiany. 

Zalecanym badaniem w celu oceny zmiany jest dermatoskopia lub videodermatoskopia, które pozwolą ocenić podejrzałą zmianę w przypadku spełnienia 2 z 3 kryteriów:

  1. niebiesko – biały „welon”
  2. symetryczny rozkład struktur w obrębie zmiany
  3. atypowa siatka barwnikowa

Podstawą rozpoznania czerniaka jest badanie histopatologiczne wyciętej chirurgicznie zmiany z marginesem skórnym około 1-2 mm wokół zmiany, a cięcie powinno być zgodne z osią długą ciała (na tułowiu i kończynach), a na twarzy powinno przebiegać zgodnie z liniami estetycznymi ciała.
Najważniejszymi czynnikami rokowniczymi są:
– grubość nacieku wg Breslowa,
– mikro owrzodzenie ogniska pierwotnego,
– liczba figur podziału oznaczana w mm2,
– przerzuty w węzłach chłonnych,
– przerzuty w narządach odległych.

W klasyfikacji  zaawansowania zmiany stosuje  się skalę TNM, na podstawie której ocenia się proces zaawansowania nowotworu.

Leczeniem z wyboru jest leczenie chirurgiczne polegające na wycięciu zmiany (ogniska pierwotnego) i biopsji węzła wartowniczego. Istnieją indywidualne przypadki, w których odstępuje się od badania węzła wartowniczego. W przypadku potwierdzenia przerzutu czerniaka do węzła wartowniczego stosuje się usunięcie okolicznych węzłów chłonnych, czyli limfadenectomię. W przypadkach zaawansowanych czerniaka stosuje się leczenie uzupełniające w postaci radioterapii i leczenia systemowego (chemioterapii).

W ocenie procesu leczenia czerniaka oprócz badania fizykalnego stosuje się wykonywanie RTG lub TK klatki piersiowej, USG lub TK jamy brzusznej, USG węzłów chłonnych, badanie PET – CT oraz badania morfologii i biochemii krwi z uwzględnieniem poziomu dehydrogenazy mleczanowej i prób wątrobowych.

Rak skóry.

Nowotwory złośliwe skóry wymagają zawsze różnicowania z łagodnymi zmianami rozrostowymi w obrębie naskórka, przydatków skórnych i tkanek miękkich podścieliska. Najistotniejszymi czynnikami w etiopatogenezie powstawania raka skóry są: ekspozycja na promienie ultrafioletowe (słoneczne i sztuczne – solaria!!!) oraz stosowana immunosupresja u chorych po przeszczepach narządów. W mniejszym stopniu mają wpływ substancje chemiczne działające drażniąco na skórę, promieniowanie jonizujące, przewlekłe stany zapalne i zakażenia skóry (w tym wirus brodawczaka ludzkiego (HPV 16 i HPV 18). Czynnikami etiologicznymi mogą być też blizny pooparzeniowe i owrzodzenia, zmiany wrodzone oraz zanikowe. Rak skóry stanowi około 8 % wszystkich przypadków nowotworów.

Nowotwory skóry dzielimy na:

  1. Nowotwory niezłośliwe pochodzenia nabłonkowego:
    a. brodawka zwykła
    b. brodawka łojotokowa
    c. rogowiak
    d. kaszak
    e. torbiel naskórkowa
    f. gruczolaki gruczołów potowych
    g. nabłoniak Malherbe’a pochodzenia mezenchymalnego
    h. włókniak
    i. guz włóknistohistiocytarny
    j. tłuszczak
    d. mięśniak z komórek gładkich
    k. kłębczak
    l. malformacja limfatyczna
    ł. ziarniniak.
  2. Stany przedrakowe skóry:
    a. skóra pergaminowa barwnikowa
    b. rogowacenie starcze
    c. róg skórny
    d. dermatozy
    e. długo nie gojące się owrzodzenia
    f. blizny.
  3. Nowotwory złośliwe: 
    a. nabłonkowe
    – rak podstawnokomórkowy
    – rak kolczystokomórkowy
    – rak gruczołowy
    b. mezenchymalne
    – włókniak nawracający guzowaty
    – mięsak z naczyń krwionośnych
    c. czerniak
    d. przerzuty innych nowotworów do skóry w przebiegu np. raka sutka, żołądka, jajnika oraz nerki.

Najczęstszym nowotworem skóry jest rak podstawnokomórkowy, stanowiący około 75 % przypadków. Występuje najczęściej w skórze czoła, nosa, powiek i policzków. Nie stwierdza się go na skórze dłoni, stóp i błon śluzowych. Rak ten częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn. Wyróżnia się dwa typy raka. Typ pierwszy spotykany wokół oczu i nosa o charakterze płytkich owrzodzeń, łatwo poddający się leczeniu chirurgicznemu. Typ drugi, tzw drążący, powodujący rozległe i szybko rozwijające się owrzodzenia rosnące w głąb. Typ ten jest oporny na leczenie chirurgiczne i daje często wznowy. Wymaga czasami leczenia uzupełniającego, np. radioterapii. Drugim co do częstości rakiem skóry jest rak kolczystokomórkowy, który często daje przerzuty do węzłów chłonnych. Dlatego oprócz wycięcia ogniska miejscowego stosuje się też wycięcie okolicznych węzłów chłonnych oraz uzupełniającą radioterapię.

Zgłoś się do lekarza gdy zauważysz:

powiększenie i zmianę kształtu, zmianę koloru, obecność stanu zapalnego, sączenie lub krwawienie ze zmiany, zaburzenia czucia wokół zmiany (świąd lub przeczulica), gdy zmiana zaczyna szybko rosnąć lub jej średnica jest większa niż 7 mm.

W Nova Clinic Leszno wykonujemy zabiegi wycięcia guzków skóry i tkanki podskórnej oraz wycięcia znamion barwnikowych wraz z badaniem histopatologicznym.

dr n. med. Marek Rodzeń, Specjalista Chirurgi Ogólnej, Specjalista Chirurgii Onkologicznej, Certyfikowany Lekarz Medycyny Estetycznej